در دنیای امروز، فیلم و سریالها تنها وسیلهای برای سرگرمی نیستند؛ بلکه بستری ارزشمند برای بازتاب دغدغههای انسانی، بازشناسی هیجانات و حتی یادگیری غیرمستقیم مفاهیم روانشناسی محسوب میشوند. بسیاری از افراد، در خلال تماشای یک داستان سینمایی یا سریالی، فرصت مییابند تا با زوایای پنهان ذهن و رفتار انسانی آشنا شوند و این تجربه میتواند هم تسکیندهنده و هم آموزنده باشد.
از سوی دیگر، کارگردانان و بازیگران برجسته همواره تلاش کردهاند تا به کمک هنر هفتم، پیچیدگیهای روان انسان را به تصویر بکشند. پرداختن به مفاهیم روانشناختی در سینما نه تنها جذابیت داستانی میآفریند، بلکه فرصتی برای تعمیق نقشها، برانگیختن احساسات و ایجاد ارتباطی عمیقتر با مخاطب فراهم میسازد. بسیاری از آثار ماندگار تاریخ سینما، دقیقاً بهدلیل همین نگاه روانشناختیشان جایگاه ویژهای یافتهاند.
بر همین اساس، انتشار فهرستی از بهترین فیلمها و سریالهای روانشناسی در وبسایت «روانشناسان» اقدامی ارزشمند است؛ چراکه هم علاقهمندان سینما و هم دوستداران روانشناسی میتوانند از این مسیر، آثار برتر این حوزه را بشناسند و تجربه تماشای خود را غنیتر کنند. این معرفیها میتواند دریچهای باشد برای پیوند میان هنر و علم روانشناسی و الهامبخش مخاطبان در مسیر شناخت بهتر ذهن و رفتار انسان.
The Devil All the Time
عنوان فیلم به زبان فارسی
«شیطان هر لحظه» / «شیطان همیشه حاضر است»
کارگردان
آنتونیو کامپوس (Antonio Campos)
نویسندگان
آنتونیو کامپوس و پائولو کامپوس (Antonio Campos, Paulo Campos)
همچنین فیلمنامه بر پایه رمان دونالد ری پولاک (Donald Ray Pollock) نوشته شده است ولی او در نگارش فیلمنامه بهعنوان نویسنده رسمی ذکر نشده بلکه رمان او منبع اقتباس است.
بازیگران
از میان بازیگران اصلی:
– تام هالند (Tom Holland)
– بیل اسکاشگورد (Bill Skarsgård)
– رِلز کیاو (Riley Keough)
– جیسون کلارک (Jason Clarke)
– رابرت پتینسون (Robert Pattinson)
– النورا اسکانلن (Eliza Scanlen)
– مایا واسیکوسکا (Mia Wasikowska)
– همچنین دانلد ری پولاک بهعنوان راوی (Narrator) حضور دارد.
سال اکران
فیلم در سال ۲۰۲۰ منتشر شد.
در سینماها محدود از ۱۱ سپتامبر ۲۰۲۰ و سپس انتشار جهانی بر روی نتفلیکس از ۱۶ سپتامبر ۲۰۲۰
جنبههای روانشناسی این فیلم
فیلم The Devil All the Time دارای ابعاد روانشناختی پیچیدهای است که میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
تروما بیننسلی (Intergenerational Trauma): شخصیتها درگیر زخمیهای روانی ناشی از جنگ، فقدان، خودکشی و خشونت خانوادگی هستند که نسل به نسل منتقل شدهاند.
اختلال باور دینی / دینگرایی افراطی: استفاده ابزاری از دین، ارتجاع دینی، سوءاستفاده مذهبی، تفکرات اجباری و فشار روانی ناشی از مذهب به شکل مخرب.
تکانشپذیری خشونتآمیز (Violent Impulsivity): شخصیت آروین (Tom Holland) و پدرش تحت فشار روانی، از خشونت بهعنوان راه حل استفاده میکنند.
سوءاستفاده جنسی، سوءاستفاده قدرت و سرکوب روانی: ظلم و آزار به زنان، ارتباط نامناسب دین و قدرت، فساد درون جامعه مذهبی.
سوءتفسیر واقعیت و توهمات مذهبی: برخی شخصیتها در مرز بین ایمان و توهم حرکت میکنند، مثلاً کشیشی که سعی میکند معجزات بیافریند یا قربانیان را کنترل کند.
مسائل هویت و تضاد اخلاقی: شخصیتها با انتخاب دشوار بین عدالت شخصی، انتقام، بخشش یا تسلیم شدن نسبت به سیستم ظلم دست به گریبانند.
خلاصه فیلم
«شیطان هر لحظه» داستانی پیچیده است که چند خط داستان موازی را در برمیگیرد؛ اما روایت مرکزی حول شخصیتی به نام آروین راسل (Arvin Russell) میچرخد.
پس از جنگ جهانی دوم، ویلارِد راسل که سربازی زخمی و آسیبدیده از جنگ است، به زادگاهش بازمیگردد. او پس از ازدواج با شارلوت، صاحب پسری به نام آروین میشود. با بیماری و مرگ همسر، ویلارِد تسلیم فشار روانی، رفتارهای مذهبی اجباری و در نهایت خودکشی میشود. آروین که حالا طردشده و در محیطی پر از خشونت، دینگرایی افراطی و فساد بزرگ شده، در مسیر زندگی خود با کسانی روبهرو میشود که نقاب ایمان را بر چهره ظلم و تبهکاری کشیدهاند: کشیشی متجاوز، زوج قاتل، نیروهای مذهبی سوءاستفادهگر و…
آروین در هنگام روبرو شدن با این فجایع، برای محافظت از عزیزانش و مقابله با ظلم به تدریج وارد چرخهای خشونتآلود میشود. در جریان فیلم، خطوط قصه موازی یکی پس از دیگری به هم میرسند و شخصیتهایی که ابتدا گسسته به نظر میرسند، در نقطهای سرنوشت به هم گره میخورند.
نقد فیلم
در نقد کلی، «The Devil All the Time» اثری است جسورانه و تاریک که در آن تلاش برای تصویری دقیق از روحیه انسان در مواجهه با دین، خشونت و فقدان به چشم میخورد. اما در نقدهای متفاوت نکاتی مثبت و منفی دیده شده است:
نقاط قوت:
– بازیها: بسیاری از منتقدان به ویژه اجرای تام هالند و رابرت پتینسون را ستودهاند.
– فضا و تصویرسازی: استفاده از ژانر گوتیک جنوبی (Southern Gothic)، رنگبندی متناسب، کنتراست میان زیبایی محیط و خشونت درونی.
– پیچیدگی در روایت و ترکیب چند قصه موازی که به شکلی در پایان به هم منتهی میشوند.
نقاط ضعف:
– لحن بسیار سنگین، تاریک و حضور صحنههای خشونت شدید که برای تماشاگر دشوار است.
– پیچیدگی زیاد روایت و تعدد شخصیتها که گاه مخاطب را سردرگم میکند.
– نقدهایی وجود دارند که میگویند فیلم به جای تحلیل عمیق روانشناختی شخصیتها، بیشتر بر نمایش خشونت تمرکز کرده است؛ یعنی “چه اتفاقی میافتد” بیشتر از “چرا اتفاق میافتد” مورد توجه قرار گرفته است.
برخی منتقدان به استفاده اغراقآمیز از روایتگر (narration) اشاره کردهاند که از لحاظ سینمایی در بعضی جاها بار عاطفی را کاهش میدهد.
به طور کلی، این فیلم برای مخاطبی مناسب است که توانایی مواجهه با فضاهای سنگین روانی و اخلاقی را دارد و به دنبال تجربهای چالشی است، نه صرفاً سرگرمی.