مدیر سایت
تله شادی چیست؟
پریشانی عاطفی در میان جوانان رو به افزایش است. تحقیقات نشان میدهد ۴۰٪ دانشآموزان دبیرستانی در سال گذشته احساس ناامیدی داشتهاند. بین سالهای ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۴، مشکلات سلامت عاطفی افراد ۱۸ تا ۲۵ ساله از ۲۱٪ به ۳۳٪ رسیده است. همچنین دستکم ۱۲٪ در سال گذشته افکار خودکشی را تجربه کردهاند. یکی از عوامل این بحران، تله شادی است.
تله شادی و اجتناب تجربی
درمان پذیرش و تعهد (ACT) توضیح میدهد که ذهن انسان تمایل دارد از احساسات و تجربیات منفی فرار کند. این فرار «اجتناب تجربی» نام دارد. ما تصور میکنیم شادی باید حالت عادی زندگی باشد. اگر شاد نباشیم، فکر میکنیم مشکلی در شخصیت ما وجود دارد. این باور ما را وارد تله شادی میکند.
وقتی اجتناب به دام تبدیل میشود
چهار باور اشتباه درباره شادی ما را گرفتار میکند:
-
باید همیشه شاد باشیم.
-
نباید احساسات منفی داشته باشیم.
-
باید بتوانیم افکار خود را کنترل کنیم.
-
باید درد و رنج را حذف کنیم.
هر چه بیشتر برای حذف استرس، اضطراب یا میل به سیگار تلاش کنیم، فشار روانی بیشتر میشود. ذهن درست برعکس عمل میکند؛ چیزی را که نمیخواهیم، تقویت میکند.
ذهن عادی مخرب
وقتی احساسات شدید یا افکار منفی داریم، بهطور طبیعی میخواهیم دوباره کنترل را به دست بگیریم. سعی میکنیم احساسات را خاموش کنیم، حواس خود را پرت کنیم یا شرایط را کنترل کنیم. اما این واکنشها انعطافناپذیر هستند و به تعادل عاطفی کمک نمیکنند. در نتیجه:
-
روابط را قطع میکنیم.
-
از موقعیتها دوری میکنیم.
-
از مواد مخدر یا الکل کمک میگیریم.
-
یا حتی با افکار خود میجنگیم.
این نبرد دائمی میتواند ما را به سمت ناامیدی و حتی تفکر خودکشی سوق دهد.
تله شادی و خطر خودکشی
وقتی همه مشکلات بزرگ و همه راهحلها غیرقابل قبول به نظر برسند، ذهن در تاریکی فرو میرود. فرد احساس میکند برای داشتن یک زندگی خوب باید پریشانی را کاملاً حذف کند. چون این کار غیرممکن است، ناامیدی شکل میگیرد و خطر خودکشی افزایش مییابد.
چگونه از تله شادی بیرون بیاییم؟
یک راهکار مؤثر این است که افکار را بهعنوان «پیشنهاد» ببینیم، نه حقیقت مطلق. ذهن مثل یک GPS است که مسیرهای مختلفی پیشنهاد میدهد. بعضی مسیرها منطقی هستند و بعضی کاملاً عجیب. همانطور که هیچکس پیشنهاد یک GPS برای اجاره ارابه اسبی را جدی نمیگیرد، نباید به همه افکار تاریک خود بها دهیم.
تمرین GPS برای مدیریت ذهن
-
یک سفر خیالی چند صد کیلومتری را تصور کنید.
-
از GPS خود مسیرهای مختلف را بگیرید.
-
گزینهها را مقایسه کنید؛ برخی سریعتر، برخی ارزانتر.
-
حتی پیشنهادهای غیرمنطقی GPS را ببینید و لبخند بزنید.
به همین شکل، وقتی ذهن افکار آسیبزا پیشنهاد میدهد، باید آنها را فقط «یکی از گزینهها» بدانیم، نه واقعیت قطعی.
نتیجهگیری
تله شادی زمانی رخ میدهد که باور کنیم باید همیشه شاد باشیم و احساسات منفی را حذف کنیم. این دام به جای رهایی، پریشانی عاطفی را تشدید میکند. برای رهایی، باید یاد بگیریم افکار را بهعنوان پیشنهاد ببینیم، نه حقیقت. در صورت بروز افکار خودکشی یا پریشانی شدید، کمک گرفتن از متخصصان سلامت روان ضروری است.
