سیده مبینا محسنی تکیه
سلامت روان به عنوان یکی از مؤلفههای کلیدی کیفیت زندگی و عملکرد فردی شناخته میشود. در این راستا، آزمون GHQ (General Health Questionnaire) یکی از معتبرترین ابزارها برای ارزیابی سلامت روان عمومی به شمار میرود. دیوید گلدبرگ این آزمون را در سال ۱۹۷۲ طراحی کرد تا بتواند اختلالات روانی و مشکلات روانشناختی را در جمعیتهای مختلف شناسایی کند. GHQ بر علائم روانی فعلی تمرکز دارد و امکان بررسی تغییرات روانی افراد در کوتاهمدت یا پس از مداخلات درمانی را فراهم میکند.
ساختار و نسخههای آزمون
آزمون GHQ در نسخههای مختلفی ارائه شده است که رایجترین آنها شامل GHQ-12، GHQ-28 و GHQ-60 میشوند. نسخه ۱۲ سوالی (GHQ-12) به دلیل کوتاه بودن و سرعت پاسخدهی، برای تحقیقات جمعیتی و غربالگری اولیه بسیار مناسب است. نسخه ۲۸ سوالی شامل چهار زیرمقیاس اضطراب، افسردگی، عملکرد اجتماعی و علائم جسمانی است و تحلیل دقیقتری از ابعاد سلامت روان ارائه میدهد. نسخه ۶۰ سوالی جامعترین نسخه است و برای مطالعات تحقیقاتی و علمی که نیاز به دادههای کامل دارند استفاده میشود.
سوالات آزمون معمولاً با مقیاس چهارگزینهای طراحی میشوند تا شدت یا فراوانی علائم روانی در هفتههای اخیر اندازهگیری شود. روانشناسان میتوانند نمرهها را جمعآوری کنند تا وضعیت روانی فرد مشخص شود و افرادی که نیاز به بررسی بیشتر دارند، شناسایی شوند.
نحوه برگزاری آزمون
GHQ به صورت خودگزارشدهی یا مصاحبه بالینی کوتاه اجرا میشود. در روش خودگزارشدهی، افراد به سوالات پاسخ میدهند و روانشناسان نمرهها را ثبت میکنند. هر سوال چهار گزینه دارد که از «اصلاً» تا «به شدت» یا «اغلب» متغیر است. نمرهگذاری بسته به نسخه آزمون میتواند صفر-یک یا صفر-سه باشد. زمان پاسخدهی به نسخه کوتاه GHQ-12 معمولاً کمتر از ۱۰ دقیقه طول میکشد و نسخههای طولانیتر ۲۰ تا ۳۰ دقیقه نیاز دارند. این آزمون به گونهای طراحی شده که افراد با سطوح مختلف تحصیلات بتوانند بدون مشکل آن را تکمیل کنند و برای جمعیتهای عمومی مناسب باشد.
تفسیر نتایج آزمون
نتایج GHQ امکان شناسایی وضعیت سلامت روان فرد و مقایسه گروههای مختلف را فراهم میکنند. نمره بالاتر نشاندهنده مشکلات روانی بیشتر و کاهش سلامت روان است، در حالی که نمره پایینتر به وضعیت روانی سالم و مطلوب اشاره دارد.
نسخه GHQ-28 تحلیل زیرمقیاسها را نیز ارائه میدهد. برای مثال، نمره بالاتر در زیرمقیاس اضطراب نشاندهنده سطح بالای اضطراب فرد است و نیاز به مداخله روانشناختی دارد. مطالعات جمعیتی معمولاً از آستانه مشخص (cut-off score) برای تفکیک افراد سالم و افرادی که نیاز به بررسی دقیقتر دارند، استفاده میکنند. این آستانهها بر اساس دادههای محلی اعتبارسنجی شده و میتوانند بین فرهنگها متفاوت باشند.
کاربردهای عملی و تحقیقاتی
آزمون GHQ در تحقیقات اپیدمیولوژیک، مطالعات بالینی و غربالگری سلامت روان کاربرد گستردهای دارد. این ابزار به روانشناسان کمک میکند تا افراد در معرض خطر بالای اختلالات روانی را سریع شناسایی کنند. علاوه بر این، GHQ امکان سنجش تأثیر برنامههای مداخلهای، آموزشهای روانی و درمانهای دارویی بر سلامت روان را فراهم میکند. مزیت اصلی این آزمون در سادگی و سرعت اجرای آن است. GHQ را میتوان در مدارس، محیطهای کاری، کلینیکهای عمومی و تحقیقات جمعیتی استفاده کرد. علاوه بر این، ترجمه و اعتبارسنجی این آزمون در زبانها و فرهنگهای مختلف، آن را به یک ابزار جهانی تبدیل کرده است.
آزمون GHQ یکی از معتبرترین ابزارهای سنجش سلامت روان عمومی است که امکان ارزیابی علمی و سریع وضعیت روانی افراد را فراهم میکند. نسخههای متنوع این آزمون اجازه تحلیل دقیق ابعاد مختلف سلامت روان را میدهند و برای جمعیتهای عمومی و مطالعات تحقیقاتی مناسب هستند. استفاده از GHQ میتواند در شناسایی زودهنگام مشکلات روانی و ارتقای کیفیت زندگی نقش مؤثری ایفا کند.
