وقتی مغز شما جرم می‌سازد | راز رفتارهای تکانشی و جرائم بدون منفعت

اگرچه بسیاری از جرائم برای کسب نوعی منفعت انجام می‌شوند، برخی دیگر ناشی از انگیزه‌های لحظه‌ای و بی‌تأمل هستند. آسیب به قشر پیش‌پیشانی مغز، حتی آسیب‌های ناشناخته، می‌تواند در بروز این رفتارهای تکانشی نقش داشته باشد. تحقیقات نشان می‌دهند که آسیب به این ناحیه با افزایش رفتارهای پرخطر و بی‌ملاحظه ارتباط مستقیم دارد.
بخش زیادی از رفتارهای مجرمانه از منابع منطقی، اگرچه گاهی ستودنی نباشند، ناشی می‌شوند. نمونه‌ای جالب از این موضوع در سریال قدیمی تلویزیونی باب نیوهارت دیده می‌شود. نیوهارت، که نقش یک روانشناس بالینی را بازی می‌کرد، روی میز مصاحبه زندان خم می‌شود و از یک سارق محکوم‌شده می‌پرسد: «چرا دزدی می‌کنی؟» سارق با تقلید از حالت بدن، رفتار و لحن نیوهارت، به سمت او خم می‌شود و پاسخ می‌دهد: «چون می‌خواهمشان.» این صحنه نماد بسیاری از جرائم برای کسب منفعت است. مجرم پول یا مال به دست می‌آورد. البته جرائم دیگری هم برای دستیابی به قدرت، انتقام یا ارضای انگیزه‌های جنسی رخ می‌دهند.
با این حال، بسیاری از جرائم به نظر می‌رسد هیچ منفعتی برای مرتکب ندارند و حتی به زیان او تمام می‌شوند. انواع خرابکاری‌ها، کتک زدن افراد در بارها، رفتارهای تکانشی مانند عصبانیت رانندگی یا حمله به هم‌سفران در هواپیماهای شلوغ، تنها نتیجه‌ای که دارند، احتمال تعقیب قضایی، شکایت‌های مدنی و در بدترین حالت زندان است.

نقش پیش‌پیشانی در کنترل تکانه‌ها

مغز انسان در طول تکامل رشد یافته و با پیامدهای این تکامل زندگی می‌کنیم. انسان‌ها دارای قشر نئوکورتکس بسیار توسعه‌یافته‌ای هستند. بخش‌های پیش‌پیشانی این قشر، در کنار دیگر عملکردهای مهم، به ما کمک می‌کنند رفتارهای نامناسب ناشی از نواحی زیرقشری مغز را مهار کنیم. موجوداتی که نئوکورتکس انسانی ندارند، بسیار بیشتر مستعد تسلیم شدن به تکانه‌های زیرقشری خود هستند.

نگارنده با مطالعات شخصی روی مار Russell’s Viper، تمساح‌های Everglades و میمون‌هایی که به پرتاب فضولات خود علاقه داشتند، مواجه شده است. این تجربیات نشان می‌دهد که فقدان قشر پیش‌پیشانی انسانی می‌تواند منجر به رفتارهای خشونت‌آمیز و ناسالم شود که در انسان‌ها جرم محسوب می‌شوند.

خوشبختانه اکثر انسان‌ها به چنین رفتارهایی تمایل ندارند. اما وقتی تحت استرس شدید قرار می‌گیریم، وارد پاسخ «جنگ یا گریز» می‌شویم و منابع خونی از مغز، به ویژه از قشر پیش‌پیشانی، به عضلات منتقل می‌شوند. در این شرایط، قشر پیش‌پیشانی تا حدی غیرفعال می‌شود و رفتارهای مهار نشده‌ای ظاهر می‌شوند که معمولاً در جامعه متمدن نامطلوب هستند؛ از جمله حساسیت بیش از حد به توهین، واکنش‌های تند، افزایش تحریک‌پذیری و پرخاشگری، و ناتوانی در مهار تکانه‌ها حتی تکانه‌های خشونت‌آمیز با پیامدهای قانونی جدی.

آسیب پیش‌پیشانی و رفتار تکانشی: از تاریخ تا علم

رابطه آسیب پیش‌پیشانی و رفتار تکانشی عمدتاً همبستگی است، اما نمونه‌های تاریخی روشن می‌کنند که این ارتباط واقعی و قابل توجه است.
ژنرال جورج اس. پاتون، نابغه نظامی، با رفتارهای خودتخریبی از جمله زدن بیماران مبتلا به PTSD، استفاده از الفاظ رکیک در میدان جنگ و توهین به فرماندهان، نمونه‌ای بارز از رفتار تکانشی پس از آسیب‌های مغزی بود. ضربات متعدد به جمجمه او، به ویژه نواحی پیش‌پیشانی، بسیاری از این رفتارهای تکانشی را توضیح می‌دهند.

ژنرال جورج آرمسترانگ کاستر نیز پس از ضربه شدید به سر خود در هنگام شکار بوفالو، رفتارهای تکانشی بیشتری نشان داد که نهایتاً منجر به خطاهای مرگبار و کشته شدن او در نبرد Little Bighorn شد. این مثال‌ها نشان می‌دهد که رفتارهای تکانشی می‌توانند بازخورد مثبت ایجاد کنند: آسیب به پیش‌پیشانی منجر به رفتار تکانشی بیشتر و آسیب‌های بعدی می‌شود.

اگرچه این ارتباط کاملاً علّی ثابت نشده است، اما شواهد تاریخی و علمی نشان می‌دهند که آسیب به قشر پیش‌پیشانی می‌تواند رفتارهای تکانشی ایجاد کند که گاهی منجر به جرائم بدون منفعت مادی می‌شوند. این موضوع به روان‌شناسان قانونی کمک می‌کند تا منشأ برخی جرائم تکانشی را بهتر درک کنند، هرچند که هیچگاه جرم را توجیه نمی‌کند.