مدیر سایت
تعریف کمالگرایی
کمالگرایی توسط فلت و هویت (۲۰۰۲) به عنوان یک گرایش شخصیتی چندبعدی تعریف شده است. این گرایش با تلاش برای بیعیبونقص بودن، تعیین استانداردهای بسیار بالا، و ارزیابیهای انتقادی شدید از خود همراه است.
در نگاه اول، این تعریف ممکن است منفی یا محدودکننده به نظر برسد. اما پژوهشها نشان دادهاند که کمالگرایی دو چهره متمایز دارد: سازگارانه و ناسازگارانه.
کمالگرایی سازگارانه
کمالگرایی سازگارانه با ویژگیهای زیر شناخته میشود:
-
داشتن استانداردهای شخصی بالا
-
نظم، انضباط و انگیزه قوی
-
انعطافپذیری در مواجهه با شکست
-
یافتن معنا در تلاش و رشد
در این حالت، فرد به جای فرار از شکست، برای تحقق اهداف ارزشمند خود تلاش میکند. این نسخه میتواند انرژیبخش و رشدآفرین باشد.
کمالگرایی ناسازگارانه
در مقابل، کمالگرایی ناسازگارانه بر پایه ترس بنا شده است:
-
ترس شدید از اشتباه
-
خودانتقادی مزمن
-
شرم و شک به خود
-
خطر فرسودگی شغلی
در این حالت، فرد تلاش میکند با بینقص بودن ارزش خود را اثبات کند. اما این چرخه بیپایان است و اغلب منجر به فرسودگی میشود.
معنا؛ عامل تفاوت
چرا برخی افراد کمالگرا سازگارانه عمل میکنند و برخی ناسازگارانه؟
پاسخ در معنا دادن به زندگی نهفته است.
-
افراد سازگار گذشته خود را به شکل داستانی قهرمانانه میبینند. حتی در سختیها، روایت آنها حاوی رشد و پیروزی است.
-
افراد ناسازگار گذشته را از زاویه زخمها و ناکامیها میبینند. نتیجه این نگاه، احساس ناکافی بودن است.
تله معنا و تردمیل موفقیت
کمالگرایان سازگار از اهداف و ارزشهای درونی مانند خلاقیت یا خدمت، معنا میگیرند.
اما کمالگرایان ناسازگار در تردمیل موفقیت گرفتار میشوند:
-
موفقیت برایشان هیچوقت کافی نیست.
-
شادی و آرامش وابسته به دستاوردهاست.
-
هر پیروزی فقط فشار بیشتری برای موفقیت بعدی میآورد.
آیا کمالگرایی شما سازگار است یا ناسازگار؟
برای کشف پاسخ، این پرسشها را از خود بپرسید:
-
آیا تلاش برای پیشرفت به شما انرژی میدهد یا خستهتان میکند؟
-
وقتی شکست میخورید، بیش از حد خود را سرزنش میکنید؟
-
موفقیت برایتان شادیآور است یا فقط بار مسئولیت جدیدی میآورد؟
-
چه موفق شوید چه شکست بخورید، باز هم احساس شرمندگی دارید؟
راه رهایی: بازنویسی داستان زندگی
راهحل کمالگرایی ناسازگار، دستیابی بیشتر نیست.
بلکه بازنگری روایتهای گذشته است.
-
این فرایند در درمانهای روانشناختی، بهویژه روایتدرمانی، انجام میشود.
-
هدف، پاک کردن گذشته نیست؛ بلکه تغییر معنایی است که به آن میدهیم.
-
وقتی متوجه میشویم مقصر زخمهایمان نبودهایم، میتوانیم بهجای جبران، زندگی واقعی را آغاز کنیم.
نکات پایانی
-
کمالگرایی همیشه دشمن رشد نیست.
-
وقتی سازگارانه باشد، منبع انگیزه، معنا و شادی است.
-
وقتی ناسازگارانه باشد، به ابزاری برای پوشاندن زخمهای گذشته تبدیل میشود.
کلید اصلی: به جای ساکت کردن کمالگرای درون، باید بفهمیم چرا او در حال صحبت است.
