سیده مبینا محسنی تکیه
تصور کنید چنین موقعیتی پیش آمده است: «مولی» و «پیتر» پنج سال است که در یک رابطه عاشقانه و متعهدانه زندگی میکنند. روزی پیتر بهطور اتفاقی گفتوگوی مولی با یکی از دوستانش را میشنود. مولی با هیجان دربارهی «کراش شدیدی» که روی مربی تنیسش در سفر اخیر به یونان پیدا کرده صحبت میکند. روشن است که او نسبت به مربی احساس کشش عاطفی دارد، اما هیچ تلاشی برای دیدار دوباره با او نمیکند.
آنچه مولی تجربه میکند، پدیدهای رایج است. برآوردها نشان میدهد تا ۷۰ درصد افراد در روابط بلندمدت و انحصاری، در مقطعی از رابطهشان نسبت به فردی دیگر احساس علاقه یا کراش پیدا میکنند. پرسشی که ذهن بسیاری را درگیر میکند این است که آیا داشتن کراش تجربهای طبیعی و بیخطر است یا میتواند نشانهای از ضعف یا تهدیدی برای رابطه اصلی باشد؟ پاسخ این سؤال در پژوهشی تازه مورد بررسی قرار گرفته است.
پژوهش جدید در مجلهی علمی Personal Relationships
نتایج مطالعهای که در مجلهی معتبر Personal Relationships منتشر شده، به بررسی دقیق تأثیر «کراش» بر کیفیت و پایداری روابط عاشقانه پرداخته است.
این پژوهش با عنوان «آیا کراشها برای روابط انحصاری مشکلسازند؟ مسیرهای شدت کشش نسبت به افراد خارج از رابطه و ارتباط آن با رضایت و تعهد در رابطهی اصلی» توسط O’Sullivan و همکارانش در سال ۲۰۲۵ انجام شده است.
در این تحقیق، دادههای ۱۷۲ داوطلب بررسی شد که همگی در روابط بلندمدت و متعهدانه بودند اما در عین حال نسبت به شخص دیگری احساس علاقه داشتند. شرکتکنندگان پرسشنامههایی دربارهی پیشزمینه شخصی، میزان شدت کراش، و کیفیت رابطهی خود با شریک فعلی را تکمیل کردند.
سپس آنها در چهار مرحله زمانی مورد ارزیابی قرار گرفتند: آغاز پژوهش، و پس از ۴، ۶ و ۱۲ ماه. این طراحی طولی به پژوهشگران امکان داد تا مسیر تغییرات احساسات و تأثیر آنها بر رضایت و تعهد در رابطه را بررسی کنند.
سه نوع کراش در روابط عاشقانه
میانگین شدت علاقهی افراد به کراش خود ۴ از ۸ نمره بود. با این حال، تحلیلهای آماری پیشرفته نشان داد که سه الگوی متمایز از تجربهی کراش وجود دارد که از نظر شدت و اثرگذاری بر رابطهی اصلی متفاوتاند.
کراش با شدت متغیر (Wavering Intensity)
این گروه شامل حدود ۴۷ درصد از شرکتکنندگان بود. در این حالت، شدت کشش در ابتدا پایین تا متوسط بود و به مرور زمان کاهش یافت. این افراد تعهد بالایی نسبت به رابطه اصلی داشتند و رضایتشان از رابطه نیز در سطح مطلوب باقی ماند.
نتیجه: این نوع کراش معمولاً بیخطر است و تأثیر منفی محسوسی بر رابطه ندارد.
کراش با شدت ثابت (Steady Intensity)
حدود ۳۷ درصد از شرکتکنندگان در این دسته قرار گرفتند. شدت علاقه در این گروه از ابتدا متوسط بود و تقریباً ثابت ماند. اما نکته مهم اینجاست که رضایت عاشقانه از رابطهی اصلی در طول زمان کاهش یافت.
پژوهشگران نتیجه گرفتند که حتی کراشهای ظاهراً پایدار هم ممکن است در روابطی با رضایت پایینتر، بهتدریج موجب افت عاطفی شوند.
گروه تغییر سریع یا Quick Pivot
حدود ۱۶ درصد از افراد در این دسته قرار داشتند. در این گروه، شدت علاقه در آغاز بسیار بالا بود و حتی افزایش یافت، اما بعد از مدتی کاهش پیدا کرد. تعهد به رابطهی اصلی در این افراد از سطح متوسط آغاز شد و به مرور کمتر شد. در عین حال، رضایت از رابطهی فعلی در ابتدا پایین بود، ولی اندکی بهبود یافت.
این الگو بیشتر در میان کسانی دیده شد که پیشتر نیز از رابطه خود احساس نارضایتی داشتند.
کراش همیشه تهدید نیست، اما میتواند زنگ خطر باشد
با در نظر گرفتن نتایج این پژوهش، پاسخ کوتاه و واقعبینانه این است: بستگی دارد. در بیشتر موارد، کراش تجربهای گذرا و بیضرر است که تأثیر چندانی بر رضایت یا تعهد در رابطه ندارد. به بیان دیگر، احتمالاً پیتر نباید بابت کراش کوتاهمدت مولی روی مربی تنیس نگران باشد. اما پژوهش تأکید میکند که در روابطی که از قبل دچار نارضایتی یا فاصله عاطفی هستند، کراش میتواند نشانهای از ضعف رابطه یا آغاز روند سردی باشد. بهویژه اگر شدت علاقه زیاد و طولانیمدت باشد، یا رابطهی اصلی از پیش آسیبدیده باشد، احتمال کاهش تعهد و رضایت عاطفی افزایش مییابد. متخصصان روابط معتقدند که کراش لزوماً به معنی خیانت یا بیوفایی نیست، بلکه در بسیاری موارد بازتابی از نیازهای احساسی برآوردهنشده در رابطهی فعلی است. اگر این احساسات بهصورت آگاهانه و مسئولانه مدیریت شوند، میتوانند حتی فرصتی برای بازسازی صمیمیت و گفتوگو در رابطه باشند.
نتایج پژوهش نشان میدهد که کراش در روابط عاشقانه پدیدهای طبیعی اما دو لبه است. در روابط سالم و شاد، این احساس معمولاً موقتی و بیخطر است، اما در روابط شکننده میتواند به عاملی مخرب تبدیل شود. بنابراین، به جای سرزنش یا پنهانکاری، آگاهی و گفتوگوی صادقانه میان زوجها میتواند بهترین راه برای عبور از چنین احساساتی باشد — احساسی که در ذات خود انسانی است، اما نحوهی مدیریت آن تعیین میکند که رابطه دوام بیاورد یا فروبپاشد.
