سیده مبینا محسنی تکیه
در دنیای امروز، اختلاف سنی در روابط عاشقانه به موضوعی پرچالش و در عین حال جذاب برای پژوهشهای روانشناسی تبدیل شده است. مطالعات نشان میدهد که این تفاوت سنی نهتنها بر احساس رضایت و پایداری رابطه تأثیر میگذارد، بلکه حتی میتواند با طول عمر و احساس امنیت روانی نیز مرتبط باشد. اختلاف سنی در روابط امری رایج است. تنها ۱۰ درصد از مردان با زنی ازدواج کردهاند که از آنها بهطور قابلتوجهی بزرگتر است، در حالی که بهطور میانگین مردان ۴.۲ سال از شریک زن خود بزرگتر هستند. جالبتر آنکه یافتهها نشان میدهد در بیشتر موارد، شریک مسنتر از رابطه رضایت بیشتری دارد. در ادامه، ۷ یافته علمی تازه درباره این پدیده بررسی میشود.
نتایج یک مطالعه دانمارکی (Drefahl، ۲۰۱۰) نشان داد مردانی که همسرشان جوانتر است، معمولاً عمر طولانیتری دارند. این موضوع میتواند به اثرات مثبت اجتماعی و هیجانی ناشی از داشتن شریک جوانتر مربوط باشد؛ یا به این دلیل که همسر جوانتر در مراحل پایانی زندگی توان مراقبت بیشتری از شریک خود دارد. بهطور مثال، مردانی که همسرشان ۱۵ سال از آنها جوانتر است، ۴ درصد احتمال مرگ کمتری نسبت به سایر مردان دارند.
اما برای زنان، کمترین خطر مرگ زمانی مشاهده شد که همسرشان همسن خودشان بود. این تفاوت احتمالاً به تفاوت نقشهای مراقبتی میان زنان و مردان بازمیگردد.
مردانی که همسرشان بزرگتر است، بسیار نادرند
در همان پژوهش مشخص شد که در روابط دگرجنسگرایانه، معمولاً مردان شریک مسنتر هستند. در واقع، ۷۵ درصد از مردان با زنی ازدواج کردهاند که حداقل یک سال از آنها جوانتر است (Drefahl، ۲۰۱۰). تنها ۱۰ درصد از مردان با زنی ازدواج کردهاند که از آنها بزرگتر است و ۱۵ درصد باقیمانده تقریباً همسن همسر خود هستند. این آمار نشان میدهد که هنوز ترجیح سنتیِ مرد بزرگتر از زن، در بسیاری از فرهنگها پابرجاست.
پژوهشی جدید در سال ۲۰۲۴ (Gottfried و همکاران، ۲۰۲۴) نشان داد که هرچه سن افراد بالاتر میرود، تمایل آنها به انتخاب شریکی جوانتر افزایش مییابد. این تمایل در مردان بسیار بیشتر از زنان است. برای مثال، مردان ۷۰ ساله بهطور میانگین ترجیح میدادند با زنان ۵۸ ساله در رابطه باشند، در حالی که زنان ۷۰ ساله به مردان ۶۸.۵ ساله گرایش داشتند. این یافته نشان میدهد جذابیت و درک از جوانی در برداشت ذهنی مردان نقش پررنگتری دارد.
مطالعهای در سال ۲۰۲۲ (Ausubel و همکاران، ۲۰۲۲) که دادههای مربوط به روابط دگرجنسگرایانه در ۱۳۰ کشور را بررسی کرد، نشان داد که در سراسر جهان، مردان بهطور میانگین ۴.۲ سال از شریک زن خود بزرگتر هستند. این عدد تصویری کلی از الگوی جهانی روابط انسانی ارائه میدهد و نشان میدهد که این تفاوت سنی تا حد زیادی طبیعی و پذیرفتهشده است.
اختلاف سنی در روابط بین کشورها تفاوت زیادی دارد
همان پژوهش گزارش داد که میانگین اختلاف سنی در کشورهای مختلف تفاوت چشمگیری دارد. در آمریکای شمالی، مردان بهطور میانگین ۲.۲ سال از شریک خود بزرگتر بودند و در اروپا این عدد به ۲.۷ سال میرسید. اما در کشورهای جنوب آسیا و آفریقا، این تفاوت بسیار بیشتر بود؛ در بنگلادش ۸.۷ سال، در نیجریه ۱۱.۸ سال و در گامبیا حتی ۱۴.۸ سال. این تفاوتها بازتابدهنده فرهنگها، ارزشهای خانوادگی و ساختارهای اجتماعی متفاوت در جوامع مختلف هستند.
نتایج مطالعهای دیگر (Banbury و همکاران، ۲۰۲۵) نشان داد مردانی که با زنی حداقل ۷ سال جوانتر از خود در رابطه بودند، رضایت بیشتری از رابطه داشتند نسبت به مردانی که با زنی ۷ سال یا بیشتر از خودشان بزرگتر بودند. اما در زنان چنین الگویی مشاهده نشد؛ آنها میتوانستند هم از شریک مسنتر و هم از شریک جوانتر رضایت بالایی داشته باشند. این یافته نشان میدهد احساس رضایت در روابط با اختلاف سنی، بیش از آنکه به فاصله سنی وابسته باشد، به کیفیت تعامل عاطفی و درک متقابل مربوط است.
زنان جوان در روابط با مردان مسنتر احساس ثبات مالی بیشتری دارند
در همان پژوهش (Banbury و همکاران، ۲۰۲۵) مشخص شد که زنان جوانی که با مردان مسنتر رابطه دارند، احساس بیشتری از ثبات مالی و امنیت اقتصادی را تجربه میکنند. این احساس میتواند با تجربه و موقعیت اقتصادی بالاتر مردان مرتبط باشد. در مقابل، مردان جوانی که با زنان مسنتر رابطه داشتند، چنین احساسی را گزارش نکردند. این یافته بار دیگر نشان میدهد که انتظارات اجتماعی و برداشتهای اقتصادی هنوز در شکلدهی به روابط انسانی نقش مهمی دارند.
اختلاف سنی در روابط، پدیدهای پیچیده و چندوجهی است که به عوامل زیستی، روانشناختی و فرهنگی گوناگونی وابسته است. اگرچه در بسیاری از جوامع هنوز روابط با مرد مسنتر رایجتر است، اما پژوهشها نشان میدهد کیفیت ارتباط، تفاهم، و رضایت متقابل میتواند مهمتر از عدد سن باشد. در نهایت، علم روانشناسی تأکید دارد که عشق واقعی بیش از سن، به درک، احترام و ارتباط عمیق بین دو نفر وابسته است.
